Bij een echtscheiding ligt het gevaar op de loer dat kinderen in een loyaliteitsconflict terecht komen.
Wat is loyaliteit? Wat zijn de gevolgen voor jullie kinderen bij een loyaliteitsconflict? En wat kun je als gescheiden ouders doen om dit bij jullie kinderen te voorkomen?
In deze blog geef ik uitleg en adviezen aan ouders die gaan scheiden of al gescheiden zijn.
Wat is loyaliteit?
Als je in het woordenboek zoekt op het woord ‘loyaliteit’ kom je al gauw terecht bij woorden zoals ’trouw’, ‘eerlijk’ en ‘oprecht’.
Kinderen zijn vanuit de basis trouw aan hun ouders. Dit heeft ermee te maken dat kinderen geboren zijn uit beide ouders. Hierdoor is een genetische familieband ontstaan. Kinderen houden van beide ouders en willen trouw zijn aan beide ouders.
Soms zijn er situaties waardoor kinderen dit gevoel kwijtraken of kwijtgeraakt zijn. Bijvoorbeeld als een ouder niet meer in beeld is, een ouder niet omkijkt naar het kind of het kind met regelmaat teleurstelt. Daarnaast komt het ook voor dat ouders na een scheiding negatief praten over de andere ouder en het kind daardoor beïnvloed wordt.
Als een kind om wat voor reden dan ook een innerlijke strijd heeft, omdat hij/zij het gevoel heeft niet trouw te kunnen zijn of blijven aan één van de ouders, noemen we dit een loyaliteitsconflict.
Hoe kan een loyaliteitsconflict ontstaan?
Ouders zijn tijdens of na een scheiding soms boos, verdrietig en/of teleurgesteld. Er zijn vervelende dingen gebeurd en gezegd. De onderlinge verhouding is niet meer wat het is geweest. Op deze momenten zie je vaak dat ouders het lastig vinden om alle persoonlijke pijn, boosheid en teleurstelling opzij te schuiven tegenover de kinderen. En eigenlijk is het ook begrijpelijk dat dit heel moeilijk is. Probeer het maar eens om neutraal over de andere ouder te praten op het moment dat je dit zelf niet zo voelt, dit valt niet mee.
Op het moment dat je als ouder negatief praat over de andere ouder komen de kinderen in een loyaliteitsconflict. Kinderen willen niks negatiefs horen over hun ouders. Niet van familieleden, niet van vrienden en al helemaal niet van hun andere ouder. Op het moment dat ze dit wel (regelmatig) horen zal het beeld ten opzichte van de andere ouder veranderen. Vooral als de kinderen nog jong zijn en minder objectief, kan dit heel schadelijk zijn voor de ontwikkeling.
Wat zijn de gevolgen voor een kind met een loyaliteitsconflict?
Als ouders negatief spreken over de andere ouder zorgt dit voor spanning bij het kind. Een kind zal zich van alles gaan afvragen: Is mijn vader/ moeder echt zo gemeen als mijn andere ouder zegt? Doet mijn vader/moeder echt deze nare dingen? Ik zie dat mijn vader/moeder verdriet heeft door mijn andere ouder.
Dit zorgt er automatisch voor dat het kind, onbewust, een voorkeur gaat ontwikkelen voor een bepaalde ouder en het kind met zichzelf in conflict komt. Het kind wil immers van beide ouders houden en dit lijkt niet oké te zijn. Het is verwarrend en dit gevoel maakt een kind onzeker, angstig en het doet pijn. Het kind krijgt het gevoel dat hij/zij moet kiezen tussen de ouders. Dit kan voelen als verraad, alsof de andere ouder in de steek gelaten wordt. Iedereen kan bedenken dat dit geen wenselijke situatie is en schadelijk is voor het kind.
Hoe kun je een loyaliteitsconflict voorkomen?
Als eerste wil ik zeggen dat kinderen tijdens een scheiding altijd in zekere mate te maken krijgen met hun gevoel van loyaliteit. Dit is zwaar voor hen, maar vaak wel tijdelijk. Ouders kunnen hun kinderen niet alles besparen en dat is ook niet nodig. Opgroeien gaat immers niet vanzelf.
– Maak geen ruzie
Langdurige ruzies na en tijdens de scheiding zijn de grootste en belangrijkste oorzaak van loyaliteitsconflicten bij kinderen. Oftewel: Maak zo min mogelijk ruzie met elkaar en toon de kinderen dat jullie onderlinge conflicten samen op kunnen lossen. Hebben jullie toch ruzie? Laat dit niet merken op de momenten dat jullie kinderen erbij zijn.
– Wees geen ‘zielige’ ouder
Kinderen kiezen onbewust partij voor de ‘zielige’ ouder, de ouder waar ze medelijden mee hebben. Dit kan een (on)bewuste manier zijn om je kind aan je te binden en ‘te winnen’ van de andere ouder. Een ‘zielige’ ouder is vaak negatief over de andere ouder en zit vol verwijten. Natuurlijk zijn er veel schrijnende situaties, waarin het volledig terecht is dat een ouder negatief denkt over de ex-partner en vol verwijten zit. Het gaat er in dit voorbeeld om hetgeen je uit naar je kinderen. Gedraag je je als een ‘zielige’ ouder, of doe je je best om dit zo min mogelijk aan hen te tonen? Op het moment dat je dit (regelmatig) toont aan je kind moet je je goed bedenken dat je hierdoor een lastige situatie voor je kinderen creëert.
– Laat kinderen niet kiezen tussen vader en moeder
Zorg ervoor dat kinderen zo min mogelijk voor moeilijke keuzes en beslissingen komen te staan waarbij ze moeten kiezen tussen hun vader en moeder. Vraag ze niet wie ze het liefste vinden of bij wie ze het thuis het leukste vinden. Probeer op het moment dat je kind bijvoorbeeld duidelijk aangeeft zin te hebben in het weekend bij de andere ouder dit niet als een persoonlijke afwijzing te zien. Misschien voelt dit wel zo en ben je er jaloers om. Bedenk op dit moment dat het goed gaat met je kind, dat het fijn is dat je kind dit positieve gevoel voor de ander naar jou uit.
– Praat met respect over de andere ouder
Praat met respect over de andere ouder, ook op het moment dat je dit zelf anders voelt. Niet alleen tegen je kinderen zelf, maar ook tegenover anderen op het moment dat je kinderen erbij zijn. Het is erg pijnlijk voor een kind om hun ouder tegen een ander persoon respectloos te horen praten over de andere ouder. Corrigeer anderen als zij respectloos praten over de andere ouder op het moment dat de kinderen erbij zijn, ook al hebben ze nog zo gelijk.
– Hoor je kind niet uit
Hoor je kind niet uit over het nieuwe leven van je ex-partner, ook al ben je nog zo nieuwsgierig. Voor kinderen kan het vervelend zijn om antwoord te geven. Met name als de andere ouder erg gelukkig lijkt te zijn met bijvoorbeeld een nieuwe partner en jij nog erg verdrietig bent.
– Gun je kind fijne momenten met de andere ouder
Wees blij voor je kind als hij/zij het leuk heeft bij de andere ouder. Gun het je kind. Probeer het ook non-verbaal te tonen. Motiveer je kinderen ook om contact met de andere ouder te blijven houden, ook al voel je dit van binnen zelf anders.
Als je helemaal gelijk hebt…
Als de andere ouder je kinderen regelmatig teleurstelt, als de andere ouder niet meer in beeld is, als de andere ouder de kinderalimentatie niet meer betaalt, als de andere ouder jou ontzettend veel verdriet heeft gedaan, als je volkomen gelijk hebt om ontzettend boos te zijn… Dan is het ongelooflijk moeilijk om dit niet aan je kinderen te tonen, om alle hierboven adviezen na te komen. Doe in ieder geval erg je best en wees trots op jezelf op de ogenblikken dat je nare opmerkingen inslikt en ze alleen maar denkt. Je doet dit voor je kinderen, om ze niet te beschadigen, om ze de beste toekomst te geven met het beste voorbeeld… Zet ‘m op lieve ouders!
