‘Ik betaal geen partneralimentatie en dan krijg jij het huis’… Vaak denkt men dat dit een goede en vooral makkelijke oplossing is, maar niets is minder waar. Aan deze keuze zitten een boel haken en ogen. In deze blog vertel ik hier meer over. Jullie weten na het lezen waar je voor kiest en waar je op moet letten als je de partneralimentatie wilt afkopen met de overwaarde van de woning.
Wat is ‘afkopen van de partneralimentatie’?
Als je de partneralimentatie afkoopt, dan betekent dit in de praktijk vaak dat de ontvangende partij, de alimentatiegerechtigde, een geldbedrag krijgt, bijvoorbeeld door een ‘oneerlijke’ vermogensverdeling. Daar tegenover staat dat deze persoon afziet van een bijdrage in het levensonderhoud. De partneralimentatie dus. Het afkopen van partneralimentatie kan alleen als beide partijen het ermee eens zijn.
Voordelen voor het afkopen van de partneralimentatie voor de betalende partij
- Een voordeel voor de betalende partij, de alimentatieplichtige, is dat hij/zij direct van zijn/haar verplichting om partneralimentatie te betalen af is.
- Als je het afkoopbedrag in één keer verrekent/betaalt, gaat de ontvangende partij wellicht akkoord met een lager bedrag dan de totale waarde van een betaling gedurende een langere periode.
- Mochten er in de toekomst wijzigingen door bepaalde omstandigheden optreden (werkeloosheid, arbeidsongeschiktheid bijvoorbeeld) bij de ontvangende partij, dan leidt dit niet tot een verhoging van de alimentatie voor de betalende partij.
Nadelen voor het afkopen van de partneralimentatie voor de betalende partij
- Als de ontvangende partij kort na de scheiding overlijdt, is er teveel betaald. Na het overlijden stopt de betaling van de alimentatie immers.
- Wanneer de ontvangende partij kort na de scheiding opnieuw trouwt of gaat samenwonen vervalt het recht op partneralimentatie. Als je de alimentatie bij de scheiding afkoopt, loop je het risico dat je in dit geval teveel hebt betaald.
- Als je de partneralimentatie afkoopt loop je nog steeds het risico dat je moet betalen op het moment dat je ex-partner in de bijstand terecht komt.
- Op het moment dat de ontvangende partij genoeg heeft aan minder partneralimentatie of het helemaal niet meer nodig heeft, heb je teveel betaald op het moment dat de partneralimentatie afgekocht is. Je kunt dan niet het teveel betaalde bedrag terug vorderen.
Voor de ontvangende partij zijn deze voor- en nadelen omgekeerd van toepassing.
Uitruilen van de partneralimentatie tegen de overwaarde van de huidige woning
Door de krapte aan betaalbare huurwoningen en koopwoningen en de financiën van veel scheidende stellen, komt de optie om de partneralimentatie uit te ruilen voor het aandeel in de overwaarde van de woning van de vertrekkende partner steeds vaker ter sprake tijdens mediations. Als voordeel wordt vaak genoemd dat het goed is voor de kinderen om niet ook een verandering in de woonsituatie te hebben. Er verandert immers al genoeg voor hen. Daarnaast heeft de achterblijvende ouder vaak niet de financiële mogelijkheid om de andere ouder uit te kopen. De helft van de overwaarde is namelijk voor de vertrekkende ouder. Door voor deze optie te kiezen hoeft het ouderlijke huis toch niet verkocht te worden.
Als voorwaarde wordt gesteld dat er daadwerkelijk een behoefte bestaat voor partneralimentatie voor de partner die in het huis blijft wonen. Daarnaast moet de alimentatiegerechtigde genoeg inkomsten hebben om de hypotheek te kunnen dragen en op zijn/haar naam te krijgen.
Mijn ervaring is dat hypotheekverstrekkers hier vaker aan willen meewerken, dan op het moment dat diezelfde persoon een ander huis wil kopen.
Een voorbeeld
Katrien en Jan zijn getrouwd zonder het opstellen van huwelijkse voorwaarden. In 2021 gaan ze in goed overleg uit elkaar. Ze besluiten dat Katrien in het huis blijft wonen met hun 3 gezamenlijke kinderen. Het huis is 10 jaar geleden gekocht voor €350.000. Nu wordt het huis getaxeerd op €400.000. Een overwaarde van €50.000 dus. Als er geen andere vermogensbestanddelen zijn, zal Katrien de helft van de overwaarde, €25.000 dus, aan Jan moeten voldoen. Katrien heeft geen vermogen om dit bedrag aan Jan te betalen. Jan gaat er akkoord mee dat zijn deel van de overwaarde niet uitgekeerd wordt. Als voorwaarde stelt hij dat Katrien afziet van partneralimentatie. Katrien gaat hiermee akkoord.
Mogelijke financiële gevolgen
Voor beide partijen kan deze keuze financiële gevolgen hebben. Om te beginnen wordt de afkoopsom van de partneralimentatie fiscaal belast. Zo ook dus het bedrag van de overwaarde uit de woning in het voorbeeld.
Voor Katrien kan deze regeling een aantal negatieve financiële gevolgen hebben:
- Katrien betaalt inkomensbelasting over het bedrag dat zij heeft uitgeruild tegen het afzien van de partneralimentatie. Haar belastbaar inkomen in box 1 is immers gestegen door het ontvangen bedrag van de helft van de overwaarde.
- Doordat de hoogte van haar belastbare inkomen uit werk en woning is gestegen, wordt de algemene heffingskorting verlaagd.
- Over periodieke uitkeringen, waar de afkoop van de partneralimentatie ook onder valt, betaal je premie voor de inkomensafhankelijke zorgverzekeringswet. In 2022 is dit 5,50% over een bedrag van maximaal €59.706.
- Door de verhoging van het inkomen uit werk en woning (box 1) neemt ook het verzamelinkomen toe. Indien er een recht is op toeslagen zal de hoogte van deze toeslagen lager zijn. De toeslagen zullen (deels) terugbetaald moeten worden. Dit kan bij een scheiding gaan om de toeslagen van het kindgebonden budget ( KGB), de kinderopvangtoeslag, huurtoeslag en de zorgtoeslag.
Gezamenlijk inkomstenbelasting doen
Over het jaar van scheiding mag je nog één keer gezamenlijk de aangiften inkomstenbelasting doen. Als voordeel heeft dit dat alles ingevuld mag worden alsof je nog fiscaal partner bent. De meeste financiële nadelen die hierboven worden genoemd kunnen hierdoor voorkomen worden. Alleen de bijdrage voor de ZvW dient betaald te worden. In een echtscheidingsconvenant wordt regelmatig opgenomen dat deze kosten door de ex-partners bij helfte worden gedeeld.
Het is dus erg belangrijk dat er in het echtscheidingsconvenant goed wordt vastgelegd dat de inkomstenbelasting in het jaar van scheiding nog gezamenlijk wordt gedaan. Dit kan veel geld schelen.
Let op:
Als je gezamenlijk aangifte doet van de inkomstenbelasting kun je de afkoopsom vrij toerekenen. Als deze afkoopsom voor de partneralimentatie komt uit de overwaarde van een woning moet je letten op het volgende:
De ontbinding van het fiscaal partnerschap, het moment van levering van de woning aan de partner die in de woning blijft wonen en het inschrijvingsmoment van de echtscheiding in het register van de burgerlijke stand moeten in hetzelfde kalenderjaar plaatsvinden. Als dit gebeurt is het vrij toerekenen van de afkoopsom geen probleem. Als deze gebeurtenissen in 2 verschillende kalenderjaren gebeuren kan dit leiden tot fiscale problemen.
Conclusie
Mijn advies is om in het jaar van scheiding de belastingaangifte, zeker in dit geval, over te laten aan een deskundige. Zo weet je zeker dat alles zo gunstig mogelijk wordt ingevoerd en kom je niet voor vervelende verrassingen te staan.
Laat in het echtscheidingsconvenant goed vastleggen hoe jullie alles hebben afgesproken.
