Wat is een ouderschapsplan?
Als je wilt gaan scheiden, dan moet er door een advocaat een verzoekschrift tot echtscheiding bij de rechtbank worden ingediend. Een van de documenten die naar de rechtbank wordt verstuurd is een ouderschapsplan. In dit plan staan alle afspraken beschreven die de ouders samen hebben gemaakt met betrekking tot de kinderen.
Wanneer is een ouderschapsplan verplicht?
Een ouderschapsplan is verplicht als de ouders gehuwd zijn en willen scheiden, van tafel en bed willen scheiden of een geregistreerd partnerschap in combinatie met één of meerdere minderjarige kinderen hebben en uit elkaar willen gaan.
Als samenwonende ouders zonder huwelijk of geregistreerd partnerschap met minderjarige kinderen uit elkaar gaan, dan hoef je niet naar de rechter. Het opstellen van een ouderschapsplan is dit geval wel verplicht als de vader het kind/ de kinderen heeft erkend en als er sprake is van gezamenlijk gezag (met aantekening in het gezagsregister). Dit ouderschapsplan kun je zelf opstellen, want het hoeft niet aan de eisen die een rechter stelt te voldoen. Een mediator kan eventueel ingezet worden om tot duidelijke afspraken en een goed en werkbaar document te komen. Mocht er na het opstellen van het ouderschapsplan toch een geschil ontstaan tussen de ouders, dan kun je naar de rechter stappen om dit geschil voor te leggen.
Wat moet er in een ouderschapsplan staan?
In een ouderschapsplan staan alle afspraken die de ouders hebben gemaakt met betrekking tot de kinderen. Er zijn een aantal onderwerpen verplicht. Verder staat het ieder ouderpaar vrij om andere afspraken vast te leggen.
De punten die verplicht in een ouderschapsplan moeten staan zijn als volgt:
- Wanneer zijn de minderjarige kinderen bij wie; oftewel de omgangsregeling. Vaak wordt een schema gemaakt met daarin de (vaste) dagen in de week of maand wanneer de kinderen bij welke ouder zijn. Ook de verdeling van de vakanties en feestdagen staat hierin beschreven. Het tijdstip van de wisseling kan hier ook in opgenomen worden.
- Welke ouder neemt welke zorg- en opvoedtaken op zich? Of doen jullie dit (deels) gezamenlijk?
- Wat zijn de afspraken over de kosten van de kinderen; oftewel de kinderalimentatie. Een (familie)mediator kan jullie helpen om een berekening te maken.
- Hoe houden jullie elkaar op de hoogte over de kinderen? En op welk moment en hoe vaak?
- Als er belangrijke beslissingen genomen moeten worden met betrekking tot de kinderen, hoe gaan jullie dit dan regelen met elkaar?
De volgende afspraken zijn niet verplicht, maar wel verstandig om op te nemen in het ouderschapsplan:
- Hoe gaan jullie om met de titel ‘papa en mama’ op het moment dat er sprake is van een nieuwe relatie bij (één van) de ouder(s)?
- Wat voor afspraken maken jullie over uiterlijke kenmerken van jullie kind(eren)? Te denken aan bijvoorbeeld piercings en tatoeages.
- Hoe gaan jullie om met onderwerpen als godsdienst, roken, alcohol, drugs, uitgaan en seksuele voorlichting?
- Wat spreken jullie af over sporten en muziekles?
- Hoe gaan jullie om met verjaardagen in de familie op de dagen dat de kinderen bij de andere ouder zijn?
- Wat spreken jullie af over het bezoeken van gesprekken op school, het maken van huiswerk, diploma uitreikingen, het organiseren van kinderfeestjes?
Het betrekken van de kinderen bij het maken van afspraken
Het is verplicht en ook erg belangrijk dat de kinderen bij het opstellen van het ouderschapsplan betrokken worden. Uiteraard ligt de mate waarin aan de leeftijd van de kinderen. Het kind voelt zich gehoord en gewaardeerd als het aan mag geven wat voor hem/haar belangrijk is. Het is uit den boze om het kind in de (mogelijke) strijd te betrekken of te laten kiezen tussen ouders. Uiteindelijk bepalen de ouders wat er precies af wordt gesproken en in het ouderschapsplan komt te staan. Ouders kunnen hierbij wel rekening houden met de wensen van de kinderen.
Bij een echtscheiding krijgen kinderen van 12 t/m 18 jaar een uitnodiging voor een kindgesprek of kinderverhoor bij een rechter. De rechter betrekt op deze manier de kinderen bij de scheiding. Het kind bepaalt zelf of hij/zij hier gebruik van wil maken.
Tijdens dit informele gesprek krijgen de kinderen de mogelijkheid om te vertellen wat ze vinden van bijvoorbeeld het ouderschapsplan. De afspraken hierin gaan namelijk over hen. De kinderen worden tijdens dit gesprek ‘gehoord’. Vandaar de term ‘kinderverhoor’. Tijdens dit korte gesprek mag het kind zijn/haar eigen mening geven. Bij dit gesprek mogen de ouders niet aanwezig zijn. In sommige gevallen zal de rechter de ouders adviseren om bepaalde punten in het ouderschapsplan aan te passen.
Het ouderschapsplan na de scheiding
Het is verstandig om een termijn af te spreken om het ouderschapsplan te evalueren. Bijvoorbeeld een half jaar na de scheiding en daarna op jaarlijkse basis. Dit kun je als ouders gezamenlijk doen als de onderlinge verstandhouding goed (genoeg) is. Je kunt hiervoor ook bij een mediator terecht. Na de scheiding kan het ouderschapsplan altijd aangepast worden. Hiervoor hoef je niet meer naar de rechter. Regelmatig blijkt dat gemaakte afspraken bij een scheiding in de praktijk toch niet (helemaal) haalbaar zijn of aan verandering onderhevig zijn in verband met het ouder worden van de kinderen. Sommige afspraken kunnen gewist worden, sommige afspraken juist toegevoegd.
Wat kun je doen als een ouder zich niet aan de gemaakte afspraken houdt?
Als een ouder zich niet aan een afspraak houdt is de eerste stap het (al dan niet schriftelijk) aanspreken van de andere ouder over het niet houden aan de gemaakte afspraak. De kans is aanwezig dat de andere ouder zich van geen kwaad bewust is en het snel opgelost is.
Als er een meningsverschil of conflict is ontstaan of dreigt te ontstaan, is het verstandig om dit bij een mediator met elkaar te bespreken.
In sommige gevallen is het starten van een procedure bij de rechtbank een optie. Een advocaat kan daar advies in geven.
Al met al is het belangrijk om een goed werkend ouderschapsplan op te stellen om jullie kinderen duidelijkheid en stabiliteit te geven. Iets wat ze in deze moeilijke periode maar als te hard nodig hebben.
