De cijfers zijn duidelijk: Bijna 40% van de huwelijken in ons land komen voortijdig tot een eind. Daar komen de cijfers van de samenwoners nog bovenop. Veel mensen vinden daarna hun geluk terug en velen komen in een relatie terecht met stiefkinderen/bonuskinderen/pluskinderen. Dat dit vaak een uitdaging is zien we ook terug in de cijfers. Binnen 5 jaar is 66% van deze samengestelde gezinnen ook uit elkaar.
Hoe kan het dat samengestelde gezinnen zo ingewikkeld kunnen zijn? Wat kun je als stiefouder/bonusouder/plusouder beter niet doen en wat juist wel? In deze blog geef ik hier antwoord op. Op de plekken waar ik in deze blog ‘stiefouder’ gebruik, kun je ook de begrippen zoals ‘bonusouder’ of ‘plusouder’ lezen.
Waarom gaat het zo vaak fout binnen een samengesteld gezin?
Nadat een relatie voorbij is, gaan veel mensen op den duur op zoek naar een nieuwe partner om daar een nieuw gezin mee te vormen met als voorkeur het liefste een ‘gewoon’ gezin, zoals velen van ons dat kennen. Echter, veel van hen komen uiteindelijke terecht binnen een samengesteld gezin en dat is geen ‘gewoon’ gezin. In een samengesteld gezin moet iedereen opnieuw op zoek naar zijn/haar eigen plek en rol. Er komt een stiefouder bij en soms ook stiefkinderen, dat is nogal een verandering.
Als stiefouder kun je de klassieke ‘ouderrol’ niet invullen. De kinderen binnen het gezin hebben meestal al twee biologische ouders en jij bent niet één van hen. De fout die onbewust vaak wordt gemaakt is dat een stiefouder deze rol wel zo vervult en dat loopt regelmatig niet goed af.
Biologische ouder versus stiefouder
De meeste stiefouders beginnen met een achterstand: Ze hebben de zwangerschap en de eerste levensjaren van het kind niet meegemaakt. Daardoor hebben ze de eerste mijlpalen van het kind gemist; de eerste glimlach, de eerste stapjes, maar ook het hechtingsproces dat juist in de eerste levensfase van een kind zo belangrijk is. De opgelopen achterstand is niet ‘zomaar’ in te halen. Daarnaast zijn er bij kinderen met gescheiden ouders gelukkig nog vaak twee biologische ouders in beeld en wordt een stiefouder om deze reden niet als ‘vervanging’ van een biologische ouder gezien.
Wanneer je als stiefouder de rol van de biologische ouder over gaat nemen wordt dit niet altijd geaccepteerd door de stiefkinderen. Dit speelt met name bij kinderen die wat ouder zijn en niet gewend zijn dat er iemand anders dan hun biologische ouders iets over hen te zeggen heeft. ‘Je bent mijn vader/moeder niet’ is een veel gezegde uitspraak en kan hard aankomen bij een stiefouder. Daarnaast vinden biologische ouders het ook niet altijd fijn als een stiefouder ‘hun’ rol overneemt, vooral als het gaat om straffend gedrag. Dit kan een gevoel losmaken als ‘Het is mijn kind, ik ben de baas en wie ben jij om mijn kind te corrigeren’.
Tips om een samengesteld gezin te laten slagen
Heb geen haast, neem de tijd
Neem de tijd om te wennen aan je nieuwe gezin en je nieuwe rol binnen dit gezin. Geef alle betrokken kinderen ook de tijd om te wennen aan jou, aan hun nieuwe stiefouder en aan de nieuwe situatie. Dit is niet een kwestie van een paar weken of een paar maanden, maar eerder van een jaar of nog langer. Iedereen heeft een ander verleden, iedereen heeft een andere persoonlijkheid en moet wennen aan de nieuwe situatie. Mogelijk is het nog niet zo lang geleden dat de biologische ouder afscheid genomen heeft van de relatie met de andere biologische ouder en is er voor de kinderen ook nog tijd nodig om de scheiding te verwerken.
Heb niet te hoge verwachtingen
Je vorige relatie is geëindigd. Nu heb je het gevoel dat je het extra goed moet doen. Deze relatie gaat wel slagen! Het overkomt je niet nog een keer dat de relatie niet gaat lukken.
Als je er zo instaat heb je hoge verwachtingen. Hoge verwachtingen van je nieuwe relatie. Uiteraard is daar helemaal niks verkeerd aan, echter moet het geen enorme druk op je leggen. Als stiefouder wordt niet alleen jouw relatie met de nieuwe partner kritisch bekeken, maar ook jouw relatie met de stiefkinderen en de relatie van alle kinderen onderling. Iedereen moet een klik hebben met elkaar om dit nieuwe gezin te laten slagen. Er wordt nogal wat gevraagd van alle betrokkenen.
Daarnaast is er ook de vraag hoe de verhoudingen zijn met de nieuwe partners en de ex-partners. Hoe gaan zij om met de nieuwe situatie waarin hun kinderen nu zitten? Heb je een klik met de ex-partner? Heb je überhaupt contact met deze ex-partner? Zorgen eventuele spanningen tussen ex-partners ook voor spanningen binnen jouw nieuwe gezin?
Dit zijn allemaal factoren die mee kunnen spelen met het al dan niet slagen van jouw samengestelde gezin.
Op het moment dat je niet de tijd neemt, is de kans op mislukken aanzienlijk groter.
Richt je op de goede dingen
Het is, zeker bij een samengesteld gezin, erg belangrijk dat je je richt op alles wat goed gaat. Leg daar de nadruk op. Wees kritisch op je eigen gedrag. Wanneer liep het wel lekker en wanneer wat minder goed? En wat was jouw rol daarin? Reflecteer vaak en eerlijk voor jezelf en ook samen met de andere leden van het samengestelde gezin. Spreek naar elkaar uit wat goed gaat en wat verbeterd kan worden.
Leg de verantwoordelijkheid bij de biologische ouder
Hoe verleidelijk het ook is om zelf je stiefkinderen te corrigeren: Doe dit zo min mogelijk. Leg de verantwoordelijkheid hiervoor bij de biologische ouder. Op het moment dat je niet corrigeert en je handen er vanaf trekt, blijf jij uit het conflict. En dat is nou net de bedoeling! Dit komt de relatie met je stiefkinderen vaak ten goede. Ze zullen je hierdoor eerder zien als een nieuwe partner van hun ouder in plaats van een nieuwe ouder erbij, waar ze niet altijd op zitten te wachten.
Uiteraard zullen er ook situaties zijn dat je wel moet optreden. Probeer dan in de lijn te blijven van hoe jouw partner omgaat met zijn/haar kinderen en niet hoe jij dit altijd gewend bent geweest. Trek één lijn!
Een samengesteld gezin is een uitdaging
Een samengesteld gezin kent zijn uitdagingen. Hoe ouder de betrokken kinderen, hoe moeilijker het vaak is. Op het moment dat iedereen de tijd krijgt en ook neemt om aan deze nieuwe situatie te wennen is de kans van slagen groter. Reflecteer vaak, ook voor jezelf. Probeer uit conflictsituaties te blijven; leg de verantwoordelijkheid bij de biologische ouder.
Ik wens jullie veel geluk met jullie nieuwe gezin!
